Nhiều tháng sau khi Nga can thiệp vào xung đột ở Syria, phiến quân Hồi giáo IS vẫn có thể giáng những đòn bất ngờ nhằm vào ngay cả các khu vực được cho là an toàn nhất, gần căn cứ quân sự Nga.

Theo Business Insider, hôm 23/5 vừa qua, Nhà nước Hồi giáo (IS) đã gây ra 7 đến 9 vụ đánh bom tự sát, kích nổ bom xe gây chấn động ở hai thành phố ven biển Jableh và Tartus của Syria khiến khoảng 150 người thiệt mạng và 225 người khác bị thương.

Các mục tiêu bị tấn công bao gồm trạm xe buýt, trạm biến áp và một bệnh viện địa phương. Vụ tấn công có tổ chức, xảy ra ở ngay khu vực trung tâm do chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad kiểm soát ở Địa Trung Hải đã gửi đến thông điệp rõ ràng: Dù IS có thể phải rút khỏi Palmyra, bị uy hiếp ở Fallujah (Iraq), phiến quân vẫn có thể tấn công vào trái tim của chính quyền Assad.

Thông điệp này rõ ràng mang nhiều ý nghĩa. Bởi Nga đã tiến hành chiến dịch không kích ở Syria kể từ tháng 9/2015 cùng các đồng minh Iran và nhóm Hezbollah yểm trợ dưới mặt đất. Cho đến nay, chiến dịch này chưa mang lại bước đột phá đáng kể trong khi vụ đánh bom đã để lộ ra những điểm yếu, rằng quân đội Syria còn chưa thể bảo vệ an ninh cho cộng đồng dân cư ở những nơi vốn từng được cho là an toàn nhất.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và người đồng cấp Bashar al-Assad trong cuộc gặp tại Điện Kremlin ở Moscow, Nga ngày 20/10/2015.

Nga đang tiến thoái lưỡng nan

Trong hai tháng sau khi Nga tiến hành không kích, chính quyền Assad dường như đã lật ngược thế cờ trong cuộc xung đột kéo dài 5 năm qua. Bước tiến của phe nổi dậy bị chặn đứng, một số khu vực lãnh thổ được giải phóng. Chiến thắng Palmyra mang ý nghĩa biểu tương lớn đối với quân đội Syria và đồng minh.

Từ đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn nhanh chóng chấm dứt chiên tranh ở Syria. Với việc rút phần lớn các chiến đấu cơ khỏi quốc gia này, Moscow muốn tập trung nhiều hơn đến giải pháp chính trị, thông qua đàm phán tại Geneva. Bên cạnh đó, quân đội Syria vẫn có thể tiến hành các hoạt động quân sự.

Nhưng rồi Nga sớm gặp phải những thách thức khó đoán định trước. Nhờ việc giải phóng Palmyra, ông Assad tuyên bố sẽ không từ bỏ quyền lực trong tương lai gần hay chấp nhận việc xây dựng một chính phủ chuyển tiếp.

Tuyên bố của Assad khiến đàm phán Geneva rơi vào quên lãng trong khi những tin xấu thì liên tục xuất hiện trên chiến trường. Phe nổi dậy và cả khủng bố Al Nusra bất ngờ phản công mạnh mẽ ở Aleppo, tái chiếm nhiều khu vực vốn do quân đội Syria kiểm soát kể từ năm ngoái.

Đây cũng là thời điểm mà lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran bị thiệt hại nặng nề trong giao tranh ở Aleppo. Trong những diễn biến mới nhất, quân đội Syria dưới sự yểm trợ của Nga vẫn không thể giành lại thế chủ động. Thậm chí, nhóm khủng bố Al Nusra còn chiếm thêm nhiều ngôi làng ở tỉnh Hama và phía bắc tỉnh Homs.

Ở phía đông, phiến quân IS cũng gây ra nhiều rắc rối, từ việc phản công gần Palmyra cho đến chiếm hai mỏ dầu khí lớn ở Syria, siết chặt việc sản xuất năng lượng của Syria. Quân Assad cũng liên tục phải chống đỡ ở Deir Ezzor, khiến cho cả hai bên bị thiệt hại nặng nề.

Diễn biến đáng chú ý nhất của quân đội Syria sau chiến thắng ở Palmyra là việc Hezbollah chiếm được nhiều khu vực ở Đông Ghouta, gần Damascus. Thực tế, những bước tiến mà quân Assad và đồng minh giành được chủ yếu bởi nội bộ các nhóm nổi dậy mâu thuẫn, tự tấn công lẫn nhau. Hezbollah cũng đã phải tái triển khai toàn bộ tay súng từ mặt trận phía bắc và miền trung Syria trở về gần thủ đô Damascus.

Vấn đề đã trở nên rõ ràng, chính quyền Assad chỉ có thể hy vọng kiểm soát các khu vực chiến lược, đẩy lùi phiến quân gần Damascus trong khi duy trì ranh giới ở Homs và Địa Trung Hải. Một kế hoạch giải phóng hoàn toàn Syria chỉ là ảo mộng.

Chiến tranh tiêu hao

Giờ đây, ngay cả những hy vọng thực tế nhất cũng trở nên mong manh vì vụ đánh bom của IS. Hai thành phố ven biển Jableh và Tartus đang trở nên hỗn loạn. Cư dân Syria nổi giận, tấn công và đốt cháy nhiều lều trại của những người di cư từ nơi khác đến. Thống đốc tỉnh Tartus phải lên tiếng yêu cầu người dân bình tĩnh: “Xin đừng tấn công các vị khách… Khủng bố không nằm trong số họ”.

IS hoặc phe nổi dậy sẽ không thể chiếm Latakia hay tỉnh Tartus. Nhưng xung đột từ lâu đã không còn là vấn đề giữa các phe phái cố gắng đánh chiếm vùng đất do phe khác kiểm soát.

Tình hình ở Syria hiện tại là cuộc chiến tranh tiêu hao, các nhóm vũ trang bào mòn tiềm lực của nhau cho đến khi một nhóm đầu hàng, từ bỏ mục đích tự phong ban đầu.

Việc Nga, Iran và Hezbollah can thiệp quân sự quy mô lớn đồng nghĩa rằng muốn đẩy nhanh sự tiêu hao này, buộc các nhóm đối lập và phiến quân phải ngồi vào bàn đàm phán. Tuy nhiên, hiện tại cho thấy là kế hoạch này vẫn chưa thể thành công, trên cả phương diện trên chiến trường và trong lĩnh vực ngoại giao thế giới.

Tác giả Scott Lucas kết luận, quân đội của Tổng thống Syria Assad giờ chỉ còn biết phụ thuộc và các lực lượng nước ngoài, trong khi ông Assad còn tại vị ngày nào phụ thuộc và sự chấp thuận miễn cưỡng của Nga hay ủng hộ từ đồng minh Iran.

Và giờ IS đã tấn công những mục tiêu từng là quê nhà của ông Assad ở tỉnh Latakia, tổng thống Syria chỉ còn cách cố gắng giữ lại những gì còn sót lại của hình tượng là người bảo vệ cho nhân dân.

Scott Lucas là Giáo sư chuyên ngành chính trị quốc tế tại Đại học Birmingham ở Anh. Bài phân tích này được công bố lần đầu tiên trên thời báo The Conversation.

Đăng Nguyễn

BÌNH LUẬN

Click here to cancel reply.

Lời bình của bạn