Việc Bắc Kinh mới đây đưa “sát thủ diệt ngầm” đến Hoàng Sa trước thềm Hội nghị đặc biệt giữa các bộ trưởng ASEAN với Trung Quốc khiến nhiều quốc gia lo ngại Trung Quốc “bắn” đi thông điệp gây áp lực..

Theo Straitstimes của Singapore, tuyên bố chung được công bố sau hội nghị đặc biệt giữa các bộ trưởng ASEAN kết thúc có cho thấy một nội dụng: ASEAN bày tỏ quan ngại sâu sắc trước các động thái đã và đang diễn ra trên Biển Đông, điều đã làm xói mòn niềm tin cũng như gia tăng căng thẳng và có thể phá hoại hòa bình, an ninh, ổn định trên Biển Đông (Tuyên bố không chỉ đích danh Trung Quốc hay bất kỳ quốc gia nào).

Cũng theo thông tin từ một quan chức ASEAN do trang Bloomberg dẫn lại, nội dung tuyên bố chung của ASEAN phản ánh sự thất vọng của khối đối với những hành động gần đây của Trung Quốc, bao gồm nỗ lực của Bắc Kinh gây áp lực lên một số nước ASEAN.

Tuy nhiên sau đó lại có thông tin cho rằng nội dung tuyên bố chung này đã được “thu hồi khẩn cấp” để chỉnh sửa lại một số câu chữ trong việc lên án những hành động gây căng thẳng của Trung Quôc trên Biển Đông.

Quang cảnh thảo luận của Hội nghị đặc biệt bộ trưởng ngoại giao ASEAN – Trung Quốc – Ảnh: Reuters

Nhiều nhà quan sát đánh giá: việc thay đổi “nhiệt lượng” trong tuyên bố chung của khối hướng tới Bắc Kinh (nếu thực sự điều đó xảy ra) không loại trừ khả năng do phía Trung Quốc gia tăng áp lực quanh thềm hội nghị.

Thực tế cho thấy ngay trước thềm hội nghị lần này Bắc Kinh đã “đưa sát thủ diệt ngầm”- tàu hộ tống thế hệ mới loại 056A – thuộc lớp Giang Đảo (Jiangdao) tới Hoàng Sa.

Hay việc Bắc Kinh chạy “vận động hành lang” thực hiện hàng loạt các gói “tấn công quyến rũ” các nước trong khối nhằm lái tuyên bố chung của khối theo hướng…bớt gay gắt hơn!?

Tuy nhiên phải chắc chắn một điều trước trong và sau hội nghị đặc biệt giữa các bộ trưởng ASEAN với Trung Quốc lần này cho thấy: Các ngoại trưởng cũng nhấn mạnh cần phải nỗ lực hơn nữa trong việc thực hiện nghiêm túc Tuyên bố các bên về ứng xử trên Biển Đông (DOC) và sớm thông qua một Bộ quy tắc ứng xử (COC).

ASEAN là “sân chơi” của tranh chấp Biển Đông?

Với những diễn biến như đã nói ở trên nhiều chuyên gia quan sát nhận định vai trò của ASEAN là không thể thiếu trong việc kìm chế, giải tỏa những gia tăng căng thẳng trên Biển Đông.

Cũng liên quan đến vấn đề này, trước câu hỏi của phóng viên: Ông nhận định như thế nào về vai trò của các nước ASEAN, trong việc gìn giữ trật tự an toàn, ổn định an ninh trong khu vực trong bối cảnh, tình hình hiện nay?

Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp, Viện nghiên cứu Đông Nam Á tại Singapo cho biết: ASEAN là một tổ chức trong khu vực của các nước Đông Nam Á. Bản thân ở trong khu vực Đông Nam Á hiện tại cũng tồn tại nhiều thách thức. Trong đó thách thức lớn nhất trong vấn đề an ninh là tranh chấp Biển Đông.

Chính vì vậy mà mặc dù một số quốc gia nhấn mạnh rằng vấn đề Biển Đông không phải là vấn đề của ASEAN cũng như không phải vấn đề giữa ASEAN và Trung Quốc. Nhưng chúng ta biết rõ rằng bản thân Asean không thể làm ngơ, không thể bỏ ngoài chương trình nghị sự của mình về vấn đề Biển Đông bởi nó quyết định tới an ninh và ổn định của toàn khu vực, không chỉ với các nước tham gia trực tiếp mà kể cả các nước tham không tham gia trực tiếp, những năm trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

Trong thời gian qua ASEAN đã đóng vai trò mang tính chất cốt lõi trong việc quản lý tranh chấp này. Chính ASEAN là người cung cấp những diễn đàn để cho các bên liên quan có thể đưa ra các trao đổi và quản lý tốt hơn các tranh chấp này.

Và bản thân ASEAN cũng là người giúp hình thành nên cái bản tuyên bố cách ứng xử giữa các bên ở Biển Đông năm 2002 và cũng đang cùng với Trung Quốc soạn thảo bộ quy tắc ứng xử giữa các bên trên Biển Đông.

Đây là những công cụ mà một khi nghiêm túc thực hiện sẽ các bên liên quan quản lý tốt hơn các tranh chấp này. Ngoài ra Asean là tổ chức giúp điều phối quan hệ giữa Trung Quốc và các nước thành viên ASEAN.

Việc Trung Quốc tăng cường hoạt động cải tạo đỏ trên quy mô lớn ở Biển Đông bị cộng đồng quốc tế lên án

Tiến sỹ Hiệp phân tích thêm: Việc Trung Quốc thực hiện các hành động quân sự tại Biển Đông là mối đe dọa lớn nhất và quan ngại lớn cho khu vực.

Biển Đông có vai trò trọng yếu không chỉ đối với hòa bình an ninh khu vực mà còn trên toàn thế giới cũng như nền kinh tế của toàn khu vực. Các tuyến đường hàng hải trên Biển Đông đóng vai trò huyết mạch cho nền kinh tế ở đây.

Ngoài ra chúng ta còn thấy những điểm nóng tiềm tàng khác như những diễn biến đáng quan ngại trên bán đảo Triều Tiên, việc Bắc Triều Tiên tiến hành thử các đầu đạn hạt nhân cùng như các tên lửa tầm xa…. Hay vấn đề người di cư, vấn đề khủng bố, vấn đề biến đổi khí hậu.

Như vậy những vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống có thể có tác động qua lại và gây ra các cuộc khủng hoảng ở các cấp độ khác nhau đối với an ninh khu vực. Trong bối cảnh như vậy các quốc gia sẽ đối mặt với với nhiều thách thức trước những vấn đề an ninh này. Mà cái lớn nhất là sự suy giảm lòng tin giữa các quốc gia.

Một khi lòng tin chiến lược giữa các quốc gia mà suy giảm thì khả năng hợp tác hóa giải các vấn đề xung đột hay mâu thuẫn sẽ rất khó khăn. Một khi không có lòng tin thì sẽ khó có thiện chí để theo đuổi các mục đích chung.

Theo tôi đó là thách thức lớn nhất không chỉ đặt ra cho các cường quốc lớn cho khu vực mà ngay các quốc gia nhỏ hơn cũng sẽ xuất hiện những chia rẽ, hoặc chi phối tính toán lợi ích dẫn tới sự đoàn kết bị giảm đi khi các nước lớn có sự xung đột. Cụ thể chúng ta thấy rõ nhất trong trường hợp của ASEAN.

Bàn về vai trò của ASEAN, tờ The Jakarta Post dẫn lời Giám đốc hợp tác liên khu vực thuộc Bộ Ngoại giao Indonesia Derry Aman nhấn mạnh: “Là tổ chức dẫn đầu khu vực với nhiều lợi ích ở Biển Đông, sẽ không bình thường nếu ASEAN không đưa ra quan điểm chung”.

Tuy nhiên, ông Derry cũng nhấn mạnh cơ chế hoạt động của ASEAN đòi hỏi tất cả 10 quốc gia thành viên đạt được sự đồng thuận trước khi công bố một lập trường thống nhất về Biển Đông.

Vi Hậu-Phương Anh

BÌNH LUẬN

Click here to cancel reply.

Lời bình của bạn