| Visitors Now: | |
| Total Visits: | |
| Total Stories: |
| Lượt xem | |
| Hiện tại: | |
| 1h trước: | |
| 24h trước: | |
| Tổng số: | |
ASEAN nhiều khả năng sẽ không đề cập đến phán quyết Biển Đông nhưng khối cần hoan nghênh nỗ lực của các bên trong việc theo đuổi hòa bình, giải quyết các tranh chấp dựa trên luật pháp quốc tế.
Tòa Trọng Tài thường trực (PCA) ở The Hague, Hà Lan sẽ ra phán quyết cuối cùng về vụ kiện Biển Đông của Philippines đối với Trung Quốc vào ngày 12/7 tới. Một khi phán quyết được công bố, thế giới sẽ chú ý đến phản ứng của các bên liên quan, bao gồm cả Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Nghiên cứu sinh tiến sĩ Prashanth Parameswaran tại Trường Luật Fletcher thuộc Đại học Tufts ở Mỹ nhận định trên tờ Straits Times về việc liệu ASEAN có thể ra tuyên bố chung đối với phán quyết của tòa hay không.
   |
| Các Ngoại trưởng ASEAN tham dự hội nghị đặc biệt với Trung Quốc tại Côn Minh tháng trước. |
Bên cạnh đó, ASEAN cũng có thể đề cập đến phán quyết này trong bản tuyên bố chung sau Hội nghị Bộ trưởng ASEAN (AMM) diễn ra vào cuối tháng 7, hoặc để các quốc gia thành viên tự ra các tuyên bố riêng thể hiện quan điểm của mình.
Dù các cách phản ứng trên đều mang ý nghĩa tích cực, ông Parameswaran cho rằng ASEAN vẫn rất cần phải ra một tuyên bố riêng biệt, với tư cách là một hiệp hội của 10 quốc gia Đông Nam Á đối với phán quyết của tòa.
Nếu như ASEAN ra tuyên bố chung, ông Parameswaran nói rằng khối sẽ không đứng về một quốc gia riêng biệt nào hay ủng hộ kết quả phán quyết. Thay vào đó, tuyên bố sẽ tập trung vào việc ASEAN hoan nghênh nỗ lực của các bên (bao gồm cả Philippines) trong việc theo đuổi hòa bình, giải quyết các tranh chấp dựa trên luật pháp quốc tế, và tái khẳng định sự cần thiết của việc tất cả các nước (bao gồm Trung Quốc) tôn trọng luật pháp và các quy trình ngoại giao mà không sử dụng vũ lực.
Việc ASEAN ra một tuyên bố như vậy chắc chắn sẽ có lợi cho cả khối. Dù chỉ có 4 thành viên trong khối có liên quan đến tranh chấp trên Biển Đông, 10 quốc gia ASEAN đều có lợi ích trong việc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình và luật pháp hơn là sử dụng vũ lực. Các nước Đông Nam Á cũng rất cần đảm bảo những nguyên tắc cơ bản như quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.
Ông Parameswaran nhận định việc một vài nước có quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc, không muốn ủng hộ tuyên bố chung sẽ chỉ khiến họ thất bại trong việc bảo vệ những nguyên tắc cơ bản nhất đểc ó thể giúp nền kinh tế phát triển.
Thứ hai, ASEAN đang có xu hướng thể hiện tinh thần đoàn kết trước các vấn đề mang tính quyết định. Trong những năm qua, ASEAN đang ngày càng trưởng thành, với vai trò lớn hơn trong việc định hình cấu trúc khu vực, thu hút được sự quan tâm của các cường quốc.
Tuy nhiên, xu thế này cũng khiến các trách nhiệm của ASEAN càng trở nên rõ ràng hơn, tác động ngày càng lớn hơn đến vai trò trung tâm đầy bản sắc của khối, như cựu Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan từng gọi là “thách thức sống còn”.
Thách thức này đang được thể hiện rõ ràng nhất trong vấn đề Biển Đông, nơi mà sức ép từ các thế lực bên ngoài đã khiến ASEAN chia rẽ, dẫn đến những tuyên bố chung thất bại, như những gì xảy ra trong hội nghị ở Phnom Penh, Campuchia năm 2012.
Việc ra tuyên bố sau phán quyết của PCA là biểu hiện mạnh mẽ cho thấy khả năng của ASEAN trong việc đối mặt với vấn đề Biển Đông dưới sự dõi theo của dư luận quốc tế. Hành động này cũng gửi đi thông điệp rõ ràng rằng, ASEAN có thể giải quyết cả những thách thức phức tạp nhất trong khu vực và trên toàn cầu, đồng thời củng cố vị thế điểm tựa trong cấu trúc châu Á.
Trên thực tế ASEAN đã nhiều lần ra tuyên bố về các vấn đề quan trọng của khu vực và thế giới. Chẳng hạn như sau vụ thử tên lửa của Triều Tiên ngày 6/1, các ngoại trưởng ASEAN đã ra bản tuyên bố ngắn tái khẳng định tầm quan trọng của hòa bình và an ninh trên bán đảo Triều Tiên, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với quá trình phi hạt nhân hóa.
Đối với vấn đề Biển Đông vào tháng 5/2014, các ngoại trưởng ASEAN cũng ra tuyên bố bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về các diễn biến ở vùng biển này. Bản tuyên bố khi đó được đưa ra dưới nhiệm kỳ chủ tịch của Myanmar, quốc gia cũng giống Lào là có rất ít lợi ích ở Biển Đông.
Sau hội nghị thượng đỉnh cấp cao ASEAN và Mỹ diễn ra tại Sunnylands, bản tuyên bố chung của khối không chỉ đề cập đến những nguyên tắc chung liên quan đến Biển Đông mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “tôn trọng đầy đủ các quy trình ngoại giao và pháp lý mà không đe dọa sử dụng vũ lực”, một sự ám chỉ rằng Trung Quốc và Philippines cần tuân thủ phán quyết của PCA. Bản tuyên bố báo chí mà ASEAN đưa ra sau hội nghị với Trung Quốc ở Côn Minh hồi tháng trước cũng có mang ý nghĩa tương tự.
Mặc dù việc ra tuyên bố về phán quyết của PCA phù hợp với lợi ích của ASEAN, các quốc gia trong khu vực có thể không lựa chọn cách này vì nhiều lý do.
Nếu như vậy, ASEAN cần đảm bảo rằng những ngôn từ trong bản tuyên bố chung sắp tới tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 49 tổ chức ở Lào vào cuối tháng 7 không nên đi ngược lại những gì mà họ đã đưa ra trong các bản tuyên bố trước đó, ông Parameswaran nhận định.
ASEAN cũng cần có sự chuẩn bị để đảm bảo rằng sự đồng thuận không bị phá vỡ vào phút chót. Khối không thể để sự cố xảy ra ở Phnom Penh tái diễn trong bối cảnh Lào là nước Chủ tịch ASEAN 2016, chuyên gia Parameswaran kết luận.
Đăng Nguyễn
